جراحی آندوسکوپی بینی و سینوس
عفونت سینوسها یا سینوزیت در واقع یک التهاب سینوسی با علت عفونی می باشد که خود را با سر درد ، فشار بر روی چشمها ، بینی ، ناحیه گونه و یا در هر یک از طرفهای سر نشان می دهد . یک بیمار عفونت سینوس ممکن است با سرفه ، تب و بوی بد دهان مراجعه کند گرفتگی بینی پشت حلقی از دیگر علائم می باشد.
عفونت سینوسها به دو دسته بزرگ حاد (کمتر از چند هفته ) و مزمن (بیش از سه ماه ) طبقه بندی می شود.
آناتومی سینوسها
بدن انسان دارای ۴ جفت سینوس تنفسی است که دارای نقش گرم و مرطوب کردن هوای تنفسی به همراه سبک کردن وزن جمجمه می باشد . علاوه بر آن به عنوان ضربه گیر در مقابل ضربات نیز است. از دیگر وظایف سینوسها تاثیر در ایجاد کیفیت صدا می باشد.
سینوس فرونتال ( در جلو پیشانی )
سینوس ماگزیلا ( در پشت فک فوقانی)
سینوس اتموئید ( بین چشمها )
سینوس اسفنوئید ( پشت چشمها)
سینوسها بطور عادی در مقابل عفونتها دفاع طبیعی دارند اما هر اتفاقی که در دفاع سلولی رخ دهد باعث مستعد شدن به عفونت می گردد. و در ادامه این عفونت .تخریب والتهاب بافتی و باکتریها می توانند به مخاط چسبندگی پیدا کنند و عفونت حالت مزمن پیدا کند.
عفونت حاد سینوس عفونتی است که در اکثر موارد کمتر از ۶ -4 هفته طول می کشد. درمان به طور اساسی آنتی بیوتیک می باشد. و درمان مؤثر ضمن ریشه کن کردن عفونت باعث باز سازی مخاط و دفاع موضعی می شود.سینوزیت مزمن بیشتر از سه ماه طول می کشد. و علائم آن بیشر از زمان سینوزیت حاد می باشد
علل ایجاد سینوزیت
عامل زمینه ساز سینوزیت حاد در اکثر موارد عفونت ویروسی است. اما آلودگی هوا و رینیت آلرژیک نیز ممکن است باعث سینوزیت حاد شود. همه عوامل مذکور باعث بسته شدن دهانه سینوس ناحیه OMC ( استئو مئا تال كمپلكس )می گردد. انسداد و تخریب مخاط باعث زمینه سازی كلونیزاسیون باكتری می گردد و منجر به ایجاد حالتی به اسم سینوزیت می شود. باكتریهایی كه باعث عفونت فوق می شود استرپتوكوك پنوموئیه ، هموفیلوس آنفلونزا وموراكسلا كاتا رالیس می باشد . در سینوزیت مزمن علاوه بر باكتریهای فوق ، بی هوازیها و استافیلكوك ارئوس نیز نقش دارد . نقش قارچها نیز در مطالعات جدید بسیار مورد توجه قرار گرفته است به خصوص در افراد دارای نقص ایمنی همانند دیابت ، ایدز و بد خیمیها هستند.
علائم عفونت سینوس:
علائم عفونت سینوس بستگی به حاد و مزمن بودن آن و سینوس گرفتار دارد
سینوزیت حاد:
سینوزیت اتموئید
درد آن معمولا در پشت چشمها احساس می شود . گرفتگی بینی و ترشح پشت حلق به همراه درد در قسمت داخلی چشم و بینی علامت دیگری می باشد سردرد و فشار ناشی از سینوزیت با سرفه و خم كردن سر به جلو بد تر می شود.
سینوزیت ماگزیلاری
درد آن معمولا در پشت گونه بر روی دندانهای فوقانی لمس می شود ولی ممكن است به سمت چشمها امتداد داشته باشد . بقیه علائم مشابه سینوزیت اتموئیدی است ولی تب شایعتر است.
سینوزیت فرونتال
محل درد در پشت پیشانی است و سایر علائم مانند بقیه سینوزیتها است.
سینوزیت اسفنوئید
درد این سینوزیت در پشت و بالای سر قابل حس است كه به پیشانی و چشمها گسترش می یابد . از عوارض آن به اختلال بینایی و دوبینی می توان اشاره كرد.
سینوزیت مزمن:
سینوزیت اتموئید
ترشح مزمن بینی ، احساس گرفتگی و درد كه در صبحها بدتر می شود و بویژه با استفاده از عینك و همچنین گلو درد مزمن هم وجود دارد.
سینوزیت ماگزیلاری
درد در پایین چشم می باشد درد آن با سرما خوردگی آنفلوانزا بدتر می شود.
سینوزیت فرونتال
سر درد خفیف در پشت پیشانی احساس می شود سابقه تروما به سینوس فرونتال را معمولا میتوان یافت.
سینوزیت اسفنوئید
سر درد خفیف در پشت سر معمولا تنها علامت است.
تشخیص:
اساس تشخیص بر اساس شرح حال و معاینه است در اكثر موارد قبل از ایجاد سینوزیت سابقه عفونت تنفسی وجود دارد.
در اكثر موارد بر اساس یافته های فوق می توان تشخیص را مطرح كرد اما زمانی كه نیاز به روش تشخیص دیگری باشد سی تی اسكن انتخاب می شود . در این روش تصویر برداری ممكن است آشكار شود كه یك یا چند سینوس درگیر است . درگیری به صورت سطح مایع هوا ، انسداد كامل و درگیری كامل سینوس و یا ضخامت مخاطی دیواره سینوس ها باشد.
ضخامت مخاطی ممكن است در بیماران غیر مبتلا به سینوزیت نیز رخ دهد در نتیجه توجه به علائم همزمان ضروری است قبل از استفاده از CT SCAN در تشخیص سینوزیت از XRAY ساده بینی WATER و CAD WEL استفاده می شده است كه در حال حاضر نشان داده شده است در بیش از نیمی از موارد تشخیصی نیست.
اگر علائم بیماری باقی ماند و یا در CT بیماری مقاوم تشخیص داده شد نیاز به ارجاع بیمار به یك متخصص گوش و حلق و بینی می بلشد.
در بررسی بیمار مبتلا به سینوزیت توسط یك متخصص گوش و حلق و بینی علاوه بر شرح حال و معاینه دقیق استفاده از بررسی اندوسكوپیك بینی و سینوس صورت می گیرد كه ممكن است علاوه بر تایید نشانه های سینوزیت انحراف تیغه بینی ، پولیپ ، انسداد OMC و یا آدنوئید قابل تایید باشد.
در موارد خاص تهیه كشت از سینوس گرفتار نیز صورت می گیرد و بر اساس نتایج آن می توان آنتی بیوتیك مؤثر را تجویز كرد.
چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشك جهت درمان وجود دارد ؟
زمانی بیماران باید به پزشك مراجعه كنند كه دچار سر درد در قسمت فوقانی صورت می شوند كه با گرفتگی بینی ، خلط ته حلق و بوی بد دهان همراه است . تب از علائم سینوزیت حاد نیست اما اگر در بیمار مبتلا به سرما خوردگی در انتهای دوره بهبودی به طور ناگهانی علامت تب و سر درد اضافه شود بررسی سینوزیت ضروری است.
تورم در ناحیه پیشانی درد شدید و قرمزی چشم و یا تورم چشم از علائم دیگری است كه ممكن نشانگر عوارض سینوزیت باشد
درمان سینوزیت
هر چند كه احتمال بهبود سینوزیت بدون درمان نیز وجود دارد به علت احتمال ایجاد عوارض توصیه می شود كلیه موارد سینوزیت باكتریال درمان شود.
برخورد عمومی در درمان سینوزیت
اساس درمان كاهش تورم ، ریشه كن سازی عفونت ، تخلیه ترشحات و باقی گذاشتن دهانه ای برای باز باقی ماندن سینوسها می باشد.
درمان سینوزیت حاد
شامل استراحت ، مصرف مایعات فراوان ، آنتی بیوتیك و اسپری های كورتیكواستروئیدی به همراه موكولیتیك(رقیق کننده ترشحات) و شستشو با آب نمك می باشد. مدت درمان حد اقل ده روز است.
درمان سینوزیت مزمن
بر پایه كاهش عفونت و التهاب است . در نتیجه نیاز به درمان حد اقل 1 تا 2 ماهه با آنتی بیوتیك و اسپری كور تیكو استروئید دارد . بعد از طی درمانهای دارویی میزان باقی مانده عفونت بر اساس خصوصیات CT انجام شده ارزیابی می شود در صورت باقی ماندن عفونت تنها درمان بیمار جراحی است
درمان جراحی سینوزیت
اساس درمان بر مبنای باز كردن دهانه بسته شده سینوس ها ، برداشتن نسوج غیر قابل برگشت و بر طرف كردن عفونت است. نتیجه عمل اجازه ورود داروها به داخل سینوسها و امكان تغییر مخاطات ملتهب به مخاطات عادی می باشد.
عمل جراحی سینوس به نام FESS ( جراحی اندوسكوپی عملكردی سینوس ) می باشد . كه از طریق اندوسكوپ ( وسیله ای كه اجازه دید از درون سینوسها را می دهد.) صورت می گیرد. روش جدید عمل جراحی باعث بر طرف كردن بیماری بدون برش بر روی صورت می باشد.